W tym domu w latach 70-tych XX w.  istniała izba etnograficzna stworzona przez Pana Michała Bajko

Pomysł stworzenia izby etnograficznej zrodził się w głowie inż. Michała Bajko niedługo po ukończeniu przez niego studiów i powrocie do rodzinnej Białowieży. Z bólem serca patrzył, jak gwałtownie odchodzą w niebyt miejscowe tradycje, zwyczaje czy też różne przedmioty, których na co dzień, jeszcze do niedawna, używali mieszkańcy. Chciał to uchronić, zachować jak najdłużej. Zaczął zbierać te przedmioty. Gromadził je w starym domku po swoim dziadku Dymitrze. Domek ten dziadek wybudował w 1920 roku z dwóch szop, po powrocie z tzw. bieżeństwa. Przetrwał on do dzisiaj (ul. A. Waszkiewicza 96).

   Najbliżsi sąsiedzi (m.in. Barbara Bajko, Mikołaj Buszko, Olga Milko) z chęcią i zrozumieniem przekazywali mu to, co im już nie było potrzebne w gospodarstwie. W 1976 roku kolekcja liczyła około 60 eksponatów, a w parę lat później dociągnęła setki. Sporo przedmiotów, które trafiły do kolekcji M. Bajko, zostało wykonanych przez jego dziadka Dymitra i ojca Stefana.

  Wśród zbiorów uwagę zwracały m.in. kompletne żarna, wykonane przed I wojną światową, miedziane koryto z 1849 roku z wyposażenia białowieskiego pałacu, kufer z 1890 roku, z którym każdy chłop szedł do odbycia 25-letniej służby w carskim wojsku, topór do ociosywania kłód, drewniany przyrząd do rozpalania ognia, drewniany ubijak używany do robienia kaszy, kołowrotek, kadłubki, kopańki, cztery żelazka na węgiel, łapcie wykonane z opony, drewniane łyżwy z metalowym okuciem, stępka do ucierania pieprzu, dwie gazowe lampy (polska i rosyjska), praśnica, bambusowa etażerka, kielich wydrążony w drewnie i inne.

  W późniejszym czasie pozyskał bezmian z końca XIX wieku, stępkę do pieprzu z początku XX wieku, przyrząd do przewijania nici ze szpuli kołowrotka na motowidło, wykonany przed I wojną światową.

Świety kąt w izbie etnograficznej (1976r.)

   Dużo eksponatów ofiarował do tego domowego muzeum etnograficznego Aleksander Chrenowski z Białowieży – np. widły do siana z drewna wykonane w okresie międzywojennym, łyżwy drewniane z początku XX wieku, stępę do siemienia z 1926 roku. Jan Filipczuk z kolei przekazał widły do wstawiania garnków do pieca, wykonane przez jego ojca Bazylego przed I wojną światową oraz gliniany garnek. Zdzisław Puc ze Smolanego Sadka oddał łapcie z łyka, które były prezentowane obok tych bardziej cenionych i używanych jeszcze po wojnie – z opon gumowych, a Stefania Kiślakowa kołowrotek z początku XX wieku. Interesująco prezentował się też budzik z 1924 roku, do którego ozdobne umocowanie wykonał w okresie międzywojennym Włodzimierz Prystupiuk, także zegar ścienny wykonany w Rosji w 1890 roku.

   Prawdziwy rarytas kolekcji stanowiły jajka wielkanocne, malowane przez mnichów monasteru w Jabłecznej. Prezentowane były na ozdobnej tacce, wykonanej w okresie międzywojennym przez Stefana Arciucha z Białowieży.

   W oczy każdego zwiedzającego wpadał też tzw. święty kąt w izbie, z ikonami i wyszywanymi ręcznikami.

   Inż. M. Bajko zbierał również stare książki i mapy. Do jego zbiorów trafiły m.in.: cerkiewny psałterz z 1904 roku, książka kulinarna z 1900 roku, mapa generalnego sztabu przedstawiająca europejską część Rosji z 1915 roku, rosyjska mapa Puszczy Białowieskiej z 1907 roku. Ciekawą pozycją w zbiorach stała się też książka Baranowa pt. „Podręcznik dla felczerów”, na której jest wpis informujący, że należy ona do kierownika lazaretu sztabs kapitana Jakuba Waszkiewicza, pochodzącego z Białowieży.

W początku lat 80-tych większość eksponatów inż. Michał Bajko przekazał do powstającego w Białowieży skansenu budownictwa drewnianego, którego jest współtwórcą. W starej chatce pozostały tylko mniej cenne eksponaty. (oprac. Piotr Bajko)

Galeria